Goodbye Joe, presidenti që ‘shëndoshi’ ekonominë, por nuk e kuptoi ëndrrën e re amerikane

Nga La Repubblica

Nëse Kamala Harris bëhet gruaja e parë dhe presidentja e parë afro-aziatike e Shteteve të Bashkuara të Amerikës sot, merita historike do t’i shkojë presidentit demokrat në largim Joe Biden. Nëse ajo humbet, e mundur nga republikani Donald Trump, faji historik do të bjerë mbi Joe Biden. Paradoksi logjik është tipik për jetën e Bidenit, i përshkuar nga sukseset e hershme, një senator në fillim të të tridhjetave dhe zhgënjimet e hidhura, garat për Shtëpinë e Bardhë dështuan në disa raste, deri në rikthimin e guximshëm të vitit 2020, kur u shfaq kopertina e gazetës “Economist”. ai u mund tashmë në zgjedhjet paraprake nga socialisti Bernie Sanders. Me tragjedi paralele familjare, gruaja e tij e parë dhe vajza e vogël u vranë në një fatkeqësi rrugore, djali i tij Beau u godit nga kanceri, ndërsa shumë e panë atë si senator, djali i tij i dytë Hunter u akuzua në gjyqe dhe histori të mjerueshme.
Pa Biden, Harris nuk do të ishte zgjedhur nga ‘bosët’ e Partisë Demokratike, ish-Presidenti i ftohtë Barack Obama, ish-kryetarja e ashpër e Dhomës Nancy Pelosi, të gjithë nw favor për një kandidat standard, mashkull, të bardhë, guvernator lokal, që nuk përfshihet në antipatinë kundër Biden që bashkon shumicën e votuesve. Por kur, pas debatit të dhimbshëm kundër Trump, Biden belbëzues, i pasigurt dhe melankolik pranoi me vonesë hapin e lamtumirës, atëherë, me krenarinë e një luftëtari irlandez, ai emëroi Harrisin dhe askush nuk mund të bënte asgjë për këtë.

Kundër Harris, megjithatë, deri në votën e fundit do të peshojë pakënaqësia helmuese që vendi ia atribuon Biden-it, të cilin e konsideron përgjegjës për inflacionin, për emigracionin, zhgënjimin tek te të rinjtë. Gara e vitit 2024 ka qenë kështu një duel me hijen e Joe Biden-it: Trump-i duke u përpjekur t’ia kalojë atë Harris-it, ndërsa ajo përpiqet të çlirohet prej saj, deri te gafa e çuditshme për “plehrat” trumpiane që e detyroi liderin e moshuar të heshtë.

Këto janë kronikat e fushatës së vitit 2024, më e ashpra e dekadave të fundit. Po Historia, çfarë do të thotë për Joseph Robinette Biden, që më 20 nëntor mbush 82 vjeç, katolik, bashkëshort i Jill-it me origjinë italo-amerikane? Në një perspektivë më të gjerë, gjykimi mund të jetë krejt ndryshe nga fjalët keqdashëse në rrjetet sociale dhe nga skepticizmi i liderëve demokratë. Në fakt, asnjë president i SHBA-së, as Lyndon Johnson, në vitet 1963-1968, me planin e Great Society, ndoshta vetëm F.D. Roosevelt, në vitet 1932-1945, me revolucionin e Neë Deal, nuk ka miratuar reforma nxitëse për ekonominë si ato që Biden-i ka arritur të miratojë në Kongres falë përvojës dhe diplomacisë së tij si senator i vjetër, pavarësisht shumicave të paqëndrueshme, në bashkëpunim me të pavarurin e vështirë Manchin.

Vlen të kujtojmë përmasat e Bidenomics, të pakrahasueshme në Evropë dhe që me suksesin e saj në rritje dhe punësim ngjalli zili edhe në Itali: Plani i Shpëtimit Amerikan i vitit 2021, post-Covid, me 1,900 miliardë dollarë për klasat e varfra dhe të sëmurët; më pas Akti për Infrastrukturën, me 1,200 miliardë dollarë për 10 vite për rrugë, ura, porte, hekurudha, aeroporte, i miratuar triumfalisht me 69 vota pro dhe 30 kundër në Senat, me Biden-in që thotë tani nostalgjik: «Sikur të kisha vendosur në çdo kantier tabelën “Ky është një projekt i Joe-t”, do të më kishin kuptuar»; Akti për Uljen e Inflacionit për reduktimin e deficitit federal, çmimin e barnave dhe për ringjalljen e energjive të rinovueshme, me 800 miliardë dollarë investime; dhe Akti për Çipat, teknologji dhe kulturë, me 280 miliardë fonde.

Pse gjithë kjo përpjekje shtetërore dhe gjithë këto të dhëna pozitive ekonomike nuk ia siguruan fitoren Biden-it? Përgjigjja e parë qëndron te lodhja, fizike dhe mendore, e presidentit, që është dukur i brishtë për një vend të shqetësuar nga inflacioni, emigracioni, ndalimi i abortit dhe luftërat në Ukrainë dhe Lindjen e Mesme. E dyta lidhet me një nyjë psikologjike, të cilën kritiku Nicholas Lemann e përshkruan mirë kur citon një studim të Pew: 92% e amerikanëve tani preferojnë stabilitetin ekonomik ndaj promovimit social. Në shekullin XXI, ëndrra amerikane nuk është më të rritesh, por të mos rrëzohesh, të mos humbasësh statusin, siç ka ndodhur për shumë prindër dhe gjyshër.

‘Gjyshi’ Biden, pavarësisht reformave strukturore, nuk ka arritur t’i qetësojë bashkëqytetarët e stresuar. Megjithatë, siç vë në dukje politologu Jacob Hacker, ai ka shkrirë përgjithmonë ideologjinë neoliberale të përqafuar nga Bill Clinton në 1992, për për të adresuar nevojat e të paprivilegjuarve, të cilët janë joshur nga populizmi i Sanders-it në të majtë dhe sovranizmi i Trump-it në të djathtë, një popull në vuajtje që Obama nuk arriti ta njohë.

Partia Demokratike sot është më në të majtë se njëzet vjet më parë, një paralajmërim për socialistët evropianë. Nëse Kamala Harris zgjidhet, do të duhet të vendosë nëse do të ndjekë gjurmët e Biden-it apo do të kthehet te rruga e Clinton-it. Në dy muajt që e ndajnë Biden-in nga pensioni dhe nga libri klasik me kujtime, ai e di se përpara ka kërcënimet e Putinit në Ukrainë dhe luftërat në Lindjen e Mesme: nëse fiton Trump, ai do të jetë i pafuqishëm përballë gjithçkaje, por nëse fiton zv/presidentja e tij, Harris, atëherë do t’i takojë “luanit të vjetër” një “Hurrah” e fundit!