Shtetet e Bashkuara duhet të luajnë rëndë me Turqinë

Turqia dhe Shtetet e Bashkuara kanë qenë aleatë të traktatit që kur Ankaraja u bashkua me aleancën transatlantike në 1952 duke u bërë zyrtarisht anëtare e NATO-s.

Gjatë 70 viteve që pasuan, marrëdhëniet dypalëshe të Turqisë me Shtetet e Bashkuara kanë kaluar uljet dhe ngritjet e tyre.

Në mesin e viteve 1960, marrëdhënia u trondit nga marrëveshja sekrete e SHBA me Bashkimin Sovjetik për tërheqjen e raketave Jupiter nga Turqia gjatë krizës së raketave kubane.

Diferencat e mëvonshme rreth Vietnamit krijuan një reagim antiamerikan në opinionin publik turk.

Në mesin e viteve 1970, pushtimi turk dhe pushtimi i Qipros Veriore çoi në një embargo armësh të vendosur nga Kongresi dhe kufizime të mëvonshme në eksportet e armëve amerikane në Turqi, shkruan Vizion Plus.

Megjithë këto vështirësi periodike, një perceptim i zakonshëm i kërcënimit për rreziqet që Moska paraqet për sigurinë evropiane dhe globale ndihmoi në ruajtjen e një marrëdhënieje të fortë qeveri-qeveri gjatë Luftës së Ftohtë.

Pas rënies së Bashkimit Sovjetik në fillim të viteve 1990, marrëdhënia midis Uashingtonit dhe Ankarasë lulëzoi për njëfarë kohe dhe ndoshta arriti kulmin në fillim të mijëvjeçarit, kur Presidenti Bill Clinton deklaroi se lidhjet SHBA-Turqi përbënin një “partneritet strategjik” dhe Aktivizmi diplomatik i SHBA ndihmoi në sigurimin e një ftese për Ankaranë nga Bashkimi Evropian për të hapur bisedimet e pranimit (një objektiv i politikës së jashtme turke që nga fillimi i viteve 1960).

Nën udhëheqjen e Presidentit Rexhep Tajip Erdogan, kjo marrëdhënie në thelb është rrëzuar gjatë dy dekadave të tij të dominimit të politikës turke.

Që nga viti 2003, marrëdhënia dypalëshe ngadalë është minuar qëllimisht deri në atë pikë sa Uashingtoni nuk ka më një aleat të besueshëm për të punuar.

Që nga Lufta e parë e Gjirit, Uashingtoni ka bërë përpjekje të mëdha për të akomoduar shqetësimet e sigurisë rajonale të Ankarasë.

Administrata e Klintonit ishte “Operation Provide Comfort” , i cili jo vetëm që e pengoi Sadam Huseinin të vriste më shumë nga popullsia kurde e Irakut, por gjithashtu siguroi që Partia separatiste e Punëtorëve të Kurdistanit (PKK) të Turqisë të cilësohej si një organizatë terroriste.

Gjatë kësaj periudhe, Uashingtoni ndau nga afër inteligjencën vepruese për të kufizuar inkursionet kufitare nga Iraku verior në Turqi.

Në mënyrë të ngjashme, në vitin 1999, inteligjenca amerikane luajti një rol kryesor në ndihmën për të kapur dhe dorëzuar ekuivalentin turk të Osama bin Ladenit në duart e forcave turke: Abdullah Ocalan, udhëheqësi i PKK-së nuk do të ishte sot në burgun turk, po të mos ishin Shtetet e Bashkuara.

Kohët e fundit, pas disa sulmeve terroriste të kryera nga forcat e Shtetit Islamik në Turqi, Uashingtoni mbrojti shpejt vendosjen e baterive të raketave Patriot brenda Turqisë, me burim nga anëtarët e NATO-s.

Si ka reaguar Turqia? 

Ankaraja është afruar me Kinën dhe Rusinë. Këto përleshje diplomatike përfundimisht çuan në vendimin turk për të blerë, së pari, një sistem kinez të mbrojtjes ajrore dhe raketore, dhe kur kjo dështoi, vendimi për blerjen e raketës ruse të mbrojtjes ajrore të avancuar S-400, shkruan Vizion Plus.

Turqia e ka lejuar veten të bëhet një mundësi jetike e forcave të dhunshme ekstremiste islamike në Siri me fonde dhe armë që rrjedhin përmes Turqisë drejt fqinjit të saj të rrënuar nga konfliktet.

Pavarësisht përpjekjeve të përsëritura të Shteteve të Bashkuara për të zgjidhur mosmarrëveshjet në lidhje me forcat rivale të opozitës që luftojnë kundër regjimit të Bashar al-Assad në Siri, Turqia ka kërkuar vazhdimisht që SHBA-ja të ripozicionojë forcat e saj.

Regjimi i Erdoganit ka mbajtur qytetarët amerikanë (dhe punonjësit lokalë të qeverisë amerikane) si pengje virtuale në një përpjekje për të nxitur politikën e brendshme të SHBA-së për të mbyllur hetimet për pastrim parash dhe evazion sanksionesh nga aktorë që kanë lidhje me shtetin turk.

Ajo gjithashtu refuzoi t’i bashkohej Perëndimit në vendosjen e sanksioneve ndaj Rusisë së Putinit pas pushtimit të Ukrainës.

Në vend të kësaj, Turqia është bërë një destinacion kyç për flukset e paligjshme financiare nga oligarkët rusë që kërkojnë të mbrojnë asetet e tyre dhe një pikë tranziti për mallrat me përdorim të dyfishtë që mbështesin industrinë ruse të mbrojtjes gjatë kohës së luftës, shkruan Vizion Plus.

Së fundi, dhe ndoshta më e frikshme, Turqia e ka mbajtur anëtarësimin e mundshëm të Suedisë në NATO (dhe më parë, Finlandën) peng ndaj dëshirës së Erdoganit për të nxjerrë përfitime për pranimin e hapave që ai u kishte thënë më parë liderëve finlandezë dhe suedezë.

Që nga sulmet terroriste të 7 tetorit që u kryen nga Hamasi në Izraelin jugor, Erdogan i ka kthyer shpinën Perëndimit dhe aleatëve të tij, duke vendosur në vend të kësaj të mbështesë Hamasin. Duke iu referuar anëtarëve të grupit militant si muxhahadinë (luftëtarë të lirisë), Ankaraja e ka pozicionuar veten si një kundërshtar i një aleati kyç të SHBA-së. Më shqetësuese, Ankaraja i ka siguruar Hamasit hapësirë ​​për zyra brenda Turqisë, ndërkohë që i jep pasaporta turke udhëheqjes së saj të lartë.

Hamasi, i cili ka operuar brenda Turqisë që nga viti 2011, përdor bazën e tij atje për të siguruar fonde.

Departamenti Amerikan i Thesarit ka akuzuar Hamasin për kontrabandë të më shumë se 20 milionë dollarëve përmes një shkëmbimi valutor në Stamboll.

QËNDRIMI I TURQISË NDAJ KONFLIKTIT ARABO-IZRAELIT

Ndërsa Ankaraja shan publikisht Izraelin për misionin e saj kundër terrorizmit në Gaza, kompanitë turke vazhdojnë të bëjnë tregti me Izraelin. Shumë nga pronarët e bizneseve që kanë dërguar më shumë se 400 anije me kontejnerë në Izrael që nga 7 tetori, e qortojnë publikisht Izraelin ndërsa privatisht vazhdojnë të bëjnë tregti me armikun e tyre të supozuar, shkruan Vizion Plus.

Në mënyrë të ngjashme, Ankaraja qorton në mënyrë rutinore Uashingtonin për partneritetin e saj me Forcat Demokratike Siriane Kurde (SDF) bazuar në premisën se SDF është një degë e PKK-së në Turqi.

Ndërsa SDF-ja dhe zyrtarët e SHBA-së kanë dhënë garanci të gjera se misioni i vetëm i SDF-së është të eliminojë forcat e Shtetit Islamik, Erdogan ka forcuar në mënyrë të pafalshme partneritetin e tij me Hamasin, një entitet militant që vërtetoi pa mëdyshje mirëbesimin e tij barbar më 7 tetor.

Pavarësisht nga ky rekord i keq dhe erozioni pothuajse total i mbështetjes për Turqinë në Kongresin e SHBA, zyrtarët e politikave nëpër administrata të shumta të të dyja palëve janë përmbajtur nga imponimi i ndonjë kostoje serioze ndaj Turqisë.

Kjo është shkaktuar kryesisht nga një sërë supozimesh që vazhdimisht nuk rezultuan në përmirësime afatgjata në marrëdhëniet dypalëshe.

Ato përfshijnë nocionin se Turqia, duke pasur parasysh vendndodhjen e saj vendimtare gjeografike është “shumë e madhe për të dështuar”, se nëse Uashingtoni e trajton vazhdimisht Turqinë si një aleate të besuar, ajo do të sillet si një e tillë dhe shpresën më të fundit që Turqia mund të luajë një rol të rëndësishëm ndërmjetësues në lufta Rusi-Ukrainë ose si ndërmjetës në negociatat për lirimin e pengjeve të Hamasit në Gaza.

Në realitet, vazhdimi i veprimit në këtë mënyrë do të çojë vetëm në më shumë kriza në marrëdhëniet dypalëshe, shkruan Vizion Plus.

Administrata e Bidenit duhet të zhvillojë një strategji afatgjatë për menaxhimin e një Turqie, e cila, sigurisht nëse Erdogan mbetet në krye dhe ndoshta edhe pas kësaj, është e gjallëruar nga një ideologji thellësisht populiste nacionaliste antiperëndimore.

Në të njëjtën kohë, politikëbërësit e Uashingtonit duhet të kenë parasysh se Turqia mbetet një shoqëri thellësisht e ndarë dhe se antiperëndimizmi i Erdoganit përfaqëson pikëpamjet e pothuajse 50 për qind të popullsisë.

Ka disa përvoja që ia vlen të kujtohen në ndërtimin e një strategjie afatgjatë që i imponon kosto regjimit të Erdoganit, duke mos dëmtuar në mënyrë të panevojshme gjysmën pro-perëndimore të popullsisë së Turqisë.

Së pari, kur qeveria amerikane i kërkoi Turqisë ndihmë në heqjen e rrethimit të Shtetit Islamik të Kobanit, Siri, në vitin 2014 dhe Turqia refuzoi, Uashingtoni thjesht orkestroi hedhjen e ndihmave që e përballuan regjimin e Erdoganit me një fakt të kryer pa asnjë dëm të dukshëm në marrëdhënie dypalëshe.

Më pas, forcat kurde u lejuan të kalonin tranzit nëpër territorin turk për të përforcuar shokët e tyre rreth Kobanit, një rezultat që ishte i mundur vetëm sepse Uashingtoni luante lojëra të forta.

Kur turqit rrëzuan një avion rus pasi ai dyshohet se përshkoi hapësirën ajrore turke nga Siria në vitin 2015, rusët deklaruan një bojkot ndaj prodhimeve bujqësore turke që çoi në një kërkim falje turke dhe pa dëmtim të dukshëm në marrëdhëniet dypalëshe.

Kur turqit mbajtën shtetasin amerikan dhe pastorin Andrew Brunson me akuza të dyshimta për ndihmë terrorizmi, administrata Trump ngriti tarifat për mallrat turke dhe vendosi sanksione ndaj dy zyrtarëve turq.

Brunson u kthye në duart e Shteteve të Bashkuara në një kohë të shkurtër. E gjithë kjo sugjeron se hapat për të penalizuar Turqinë dhe për të vendosur kosto mund të jenë efektive nëse ndiqen mbi një bazë të qartë dhe të qëndrueshme.

Vendimi i fundit për të filluar lëvizjen e procesit të pranimit të Suedisë në NATO përmes Asamblesë së Madhe Kombëtare Turke sugjeron që Erdogan mund të ketë kuptuar se përpjekja e tij për të zhvatur Kongresin e SHBA për të miratuar shitjen e F-16 në Turqi mund të ketë penguar përpjekjet për sigurimin e F-16 më shumë se sa po ndihmonte.