Pas 500 vitesh, Zvicra braktis neutralitetin e saj

“Zvicra nuk dëshiron të përfshihet në luftëra, por i pëlqen të fitojë para. Përplasja midis këtyre vlerave – si dhe shqetësimet se presidenti rus Vladimir Putin përbën një kërcënim për të gjithë Evropën – po e shtyn vendin të rimendojë doktrinën e tij mbrojtëse. Kështu raporton Politico në artikullin e sotëm (30/8) për qëndrimin e vendit të Vilhem Telit në lidhje me konfliktin mes Ukrainës dhe Rusisë.

Media e njohur amerikane vazhdon me një analizë të gjerë të arsyetimit në fjalë, duke raportuar: Në një raport bombë të publikuar të enjten, një grup ekspertësh i rekomandojnë qeverisë që vendi, i cili ka qenë neutral që nga viti 1515, të punojë drejt një ” aftësie të përbashkët të mbrojtjes me BE-në dhe NATO-n.”

“Që nga fillimi i sulmit rus ndaj Ukrainës, neutraliteti është bërë sërish objekt i debatit politik, brenda dhe jashtë vendit. Presioni ndaj Zvicrës për të sqaruar pozicionin e saj po rritet”, thuhet në raport, duke bërë thirrje për një “rishikim” të politikës së saj të neutralitetit.

Një nga faktorët e shumtë është se si neutraliteti i Zvicrës ka ndikuar në shitjet e armëve. Një tjetër është mënyra më e mirë për të mbrojtur një vend të rrethuar nga dy blloqe ku nuk i përket (d.m.th. Ukraina). Përmbysja e mundshme politike është një tjetër shenjë se si pushtimi i plotë i Ukrainës nga Rusia në vitin 2022 po ndryshon peizazhin e sigurisë së Evropës. Sulmi i paprovokuar bëri që Suedia dhe Finlanda të braktisin neutralitetin e tyre dhe të bashkohen me NATO-n.

Ekspertët që përgatitën raportin – duke përfshirë diplomatë, zyrtarë të lartë, ish kreun e ushtrisë zvicerane dhe Uolfgang Isinger, ish-drejtor i Konferencës së Sigurisë së Mynihut – ia dorëzuan gjetjet e tyre Ministres zvicerane të Mbrojtjes dhe Sigurisë, Viola Amherd, e cila është gjithashtu presidente e konfederatës zvicerane për vitin 2024. Rekomandimet do të ndikojnë në strategjinë e sigurisë së Zvicrës për vitin 2025.

Eksportet e armëve

Eksportet zvicerane të armëve ranë me 27% vitin e kaluar në më pak se 700 milionë franga zvicerane (746 milionë euro) krahasuar me vitin 2022 – për shkak të rregulloreve të rrepta të eksportit të armëve dhe përfundimit të blerjeve të mbrojtjes ajrore nga Katari të lidhur me organizimin e Kupës së Botës 2022.

Berna ua ndalon shitjen e armëve vendeve në luftë dhe kjo ka pasur një ndikim të madh në marrëdhëniet me vendet e tjera që duan të dërgojnë armë në Ukrainë, të cilat mund të përfshijnë komponentë zviceranë. “Ndalimi i rieksportit duhet të hiqet,” u kërkon zyrtarëve raporti.

Zvicra ka bllokuar dërgimin e armëve dhe municioneve në Ukrainë nga disa vende evropiane. U deshën muaj të tërë lobimi që Zvicra të pranonte të dërgonte tanke të tepërta Leopard në Gjermani për të zëvendësuar ato të dërguara në Ukrainë. Refuzimi i saj për të lejuar dërgimin e municioneve të prodhimit zviceran në stoqet e Gjermanisë për t’u dërguar në Ukrainë, ndihmoi industrinë gjermane të armëve Rheinmetall të rriste prodhimin e municioneve në Gjermani.

Ekspertët duan gjithashtu të forcojnë industrinë zvicerane të armëve duke forcuar politikat kundërbalancuese dhe duke fituar akses në programet e armatimit të BE-së dhe NATO-s.

Fjalitë “shpërthyese”.

Raporti ishte i diskutueshëm edhe para se të bëhej publik, me partitë opozitare që akuzuan Amherd se kishte emëruar kryesisht “simpatizantët dhe besimtarët e BE” në panelin e ekspertëve. Ka të ngjarë të hasë rezistencë në parlamentin zviceran, veçanërisht nga partitë pacifiste të së Majtës dhe të djathtës ekstreme nacionaliste. Amherd është tashmë nën kritika për lidhjet gjithnjë e më të ngushta të vendit me NATO-n.

“Raporti e bën të qartë se Zvicra është një vend perëndimor dhe për këtë arsye mbështet vlerat perëndimore,” tha Jean-Marc Ricli, kreu i Qendrës së Politikave të Sigurisë me bazë në Gjenevë për rreziqet globale dhe ato në zhvillim. Megjithatë, “thirrjet për rritje të bashkëpunimit ushtarak me NATO-n dhe BE-në ka të ngjarë të shkaktojnë shumë debate brenda Zvicrës,” shtoi ai, duke rënë dakord me vlerësimet se raporti është potencialisht “shpërthyes” në vend.

Ekspertët nuk sugjerojnë që Zvicra të heqë plotësisht neutralitetin e saj dhe të bashkohet me NATO-n, por po kërkojnë lidhje më të thella me aleancën ushtarake dhe BE-në për trajnime të përbashkëta, mbrojtje kundër raketave balistike dhe stërvitje dypalëshe dhe shumëpalëshe. Raporti kërkon gjithashtu që shpenzimet ushtarake të arrijnë në 1% të PBB-së deri në vitin 2030. Zvicra aktualisht shpenzon vetëm 0.76% të PBB-së për mbrojtjen – shumë më pak se çdo anëtar i NATO-s, përveç Islandës, e cila nuk ka ushtri.

Ndërsa një pushtim i Zvicrës nuk ka gjasa, vendi është tashmë një objektiv i luftës hibride, duke përfshirë dezinformimin, spiunazhin dhe sulmet kibernetike, sipas raportit. Ekspertët rekomandojnë kalimin në “mbrojtje globale”, që do të thotë përgatitjen e të gjithë shoqërisë – jo vetëm ushtrisë – për një konflikt të mundshëm.

Miq të mirë me BE-në dhe NATO-n

Në muajt e fundit, Këshilli Federal i Zvicrës, i cili drejton vendin, ka sinjalizuar gatishmërinë e vendit për të forcuar lidhjet me NATO-n dhe BE-në për sigurinë dhe mbrojtjen. Të mërkurën, një delegacion zviceran udhëtoi në Luksemburg për t’u takuar me Agjencinë e Furnizimit dhe Mbështetjes së NATO-s (NSPA). Një nga objektivat e takimit ishte vlerësimi i sinergjive të mundshme dhe mundësive për bashkëpunim me Agjencinë.

Në fillim të këtij muaji, këshilli federal miratoi gjithashtu pjesëmarrjen në dy nga projektet e Bashkëpunimit të Strukturuar të Përhershëm (PESCO) të BE-së, një mbi lëvizshmërinë ushtarake që synon lehtësimin e tranzitit ndërkufitar dhe një tjetër për mbrojtjen kibernetike.

Sipas Riclit, Zvicra dëshiron të provojë se “luan rolin e saj” në rast se vendi neutral ka nevojë për ndihmë ushtarake nga vendet e BE-së ose NATO-s. “Ekziston një element i reputacionit të Zvicrës si potencialisht një “kalorës i vetmuar” që nuk bashkëpunon me shtetet evropiane,” tha ai. “Nëse dëshiron të përfitojë nga ndihma e partnerëve të saj evropianë, duhet të kthejë diçka”.